Eind 2004 gaf Max Arian, toen redacteur bij de Groene Amsterdammer, bij het Departement voor Filosofie en Kunst in Assen (DeFKa) de eerste Sandberglezing. DeFKa wilde met deze jaarlijkse Sandberglezingen eer betonen aan de vermaarde directeur van het Amsterdamse Stedelijk Museum, Willem Sandberg, die in Assen is opgegroeid.
Max Arian was destijds de uitgelezen persoon om deze eerste lezing te geven omdat hij bezig was met een biografie over Sandberg, waarin ook zijn jeugd in Assen zou worden beschreven. Deze biografie, met de titel ‘Zoeken en scheuren – de jonge Sandberg’, werd gisteren in de Openbare Bibliotheek in Amsterdam (OBA) onder grote belangstelling gepresenteerd.

De avond werd geopend door Hans van Velzen (directeur van de OBA) die het belang van Sandberg voor de internationale faam van het Stedelijk Museum nog eens onderstreepte. Daarna was het woord aan Herman Adèr (Johannes van Kessel Publishing) gevolgd door Jos Houweling, scheidend directeur van het Amsterdamse Sandberg Instituut (masteropleiding Gerrit Rietveld Academie) en initiator van onder meer de Kunstvlaai. Uit eigen ervaring concludeerde Houweling dat de naam Sandberg onder de jongere generatie al aardig in de vergetelheid is geraakt, dat het geheugen tegenwoordig iets is wat zich in een computer bevindt en internetzoekmachines bij het intikken van Sandberg, ‘zandberg’ als optie suggereren. Houweling haalde nog even uit naar Gijs van Tuyl (tot voor kort directeur van het Stedelijk), noemde hem zelfs ongeschikt en vermoedde dat de Gemeente Amsterdam opzettelijk de verbouwing heeft vertraagd opdat het museum pas na het vertrek van Van Tuyl zou worden geopend. Ook hekelde hij het beleid om in musea tentoonstellingen als hapklare brokken voor zoveel mogelijk bezoekers te presenteren. Houweling eindigde zijn betoog met hoe hij dacht dat Sandberg de verbouw zou hebben gewild: met een verbinding tussen het Stedelijk en het Van Gogh, met muren van glas voor de transparantie. Deze samenvoeging zou alsnog de naam ‘W. Sandbergmuseum’ moeten krijgen in plaats van een wat algemeen ‘Stedelijk’; omdat de naam Sandberg staat voor richting en visie.
Na het vele positieve over Sandberg kwam er vanuit de zaal nog een minpuntje, Sandbergs blindheid voor het surrealisme. Dit minpuntje werd direct gecompenseerd door Carolien Rodenburg, die een boek heeft gepubliceerd over het verzamelbeleid van Sandberg, dat altijd in de schaduw is gebleven van de tentoonstellingen, maar zeker niet minder waardevol is geweest
Algemeen klonk er vanuit de zaal het onvermijdelijke nostalgische geluid over de afbraak van de Sandbergvleugel, over de teloorgang en het destijds gevoerde beleid. Natuurlijk is het jammer dat het Stedelijk niet meer de faam heeft die het ooit heeft gehad, de wereld verandert. Maar het Stedelijk zou ook veranderd zijn als Willem Sandberg er nog de scepter had gezwaaid.

Na afloop raakte ik nog even in gesprek met Jos Houweling en we waren het erover eens: musea veranderen, met vaak meer aandacht voor bezoekersaantallen dan voor kunst, maar met de kunst zelf gaat het fantastisch!
En Max Arian wil in Assen graag een tentoonstelling rond Sandberg’s Asser jaren organiseren, liefst in het huis in de Beilerstraat waar hij is opgegroeid. Namens DeFKa heb ik hem in de DeFKa Campis, als alternatieve locatie, een mogelijkheid geboden. We houden daarover contact.

De biografie van Max Arian werd officieel uitgereikt aan Sandbergs dochter Helga, inmiddels 88 jaar.
Meer info over het boek op http://www.jvank.nl/jongesandberg/