
Ongeveer vijfentwintig interessante en vaak ook vermoeiende jaren was ik actief bij kunstenaarsinitiatief DeFKa in Assen. Het was mooi, en voor Assen zou ik willen zeggen: “you dont know what you got till its gone” (Joni Mitchell)
De volgende tekst verscheen op 3 december 2024 op RTV Drenthe:
Nog één allerlaatste keer presenteren ze zich met een expositie. En zijn er sprekers voor een debat over hedendaagse kunst, architectuur en cultuurbeleid. Maar na morgen valt het doek na dertig jaar definitief voor kunstenaarsinitiatief DeFKa, Departement voor Filosofie en Kunst in Assen. De koek is op. Oprichter Gert Wijlage vindt het op zijn 70ste ‘wel genoeg geweest’.
“We hebben in dertig jaar tijd op zes verschillende plekken gezeten. Nog een zevende keer weer verhuizen, daar heb ik geen zin meer in”, verzucht de kunstenaar, publicist, uitgever, filmer en tentoonstellingsmaker.
Alles in dozen
Gert Wijlage was in 1994 oprichter van de eigenzinnige kunststichting in Assen, en verzamelde die jaren een club gelijkgestemden om zich heen. Stuk voor stuk een beetje eigenzinnig. Met als doel het kunst- en cultuurbeleid in Assen inhoudelijk wat te vernieuwen, te experimenteren en op te schudden. Maar veel zijn er niet over van de club. Zo is dichter, denker en kunstenaar Adrie Krijgsman (76), één van de laatste oudgedienden. Al bijna 25 jaar zit hij erbij.
Het duo Wijlage en Krijgsman kijkt wat meewarig naar de ingepakte dozen en schilderijen op het DeFKa-kantoor aan de Industrieweg 22. “Dit was onze zesde locatie. Het is klaar. Morgen de tentoonstelling inrichten in het Drents Archief. En de spullen overdragen.”
Stedelijk museum mislukt
DeFKa verzorgde al die jaren exposities met hedendaagse beeldende kunst, deed aan literatuur en poëzie met een experimenteel karakter, en bood graag een podium aan zowel jong talent als gevestigde namen. Ook organiseerde ze legio lezingen en debatten, keek ze naar architectuur en onderzocht ze de relatie tussen kunst en wetenschap.
Dat alles gebeurde onder diverse namen, maar meest bekend zijn ze als DeFKa, of als SMAHK, Stedelijk Museum Assen voor Hedendaagse Kunst. Maar dat eigen stedelijk museum kwam er niet van, al deed Gert Wijlage diverse pogingen. Hij klopte regelmatig bij de gemeente aan, als hij weer eens een fraaie locatie op het oog had. Allemaal tevergeefs.
Nomadenbestaan
DeFKa leidde al die jaren een nomadenbestaan. Telkens moest de club van eigenzinnige kunstenaars weer verder trekken als gevolg van sloop of herbestemming. In 1994 zag de culturele club het levenslicht in Pittelo, toen volgde een pand aan de Vaart Noordzijde, daarna trokken ze in een voormalig schoolgebouw aan de Venestraat. “Toen hadden we nog altijd ateliers, waar we konden werken. Maar toen we daar in 2017 weg moesten, raakten we ook onze ateliers kwijt. En dat is dus de dood in de pot.”
Vervolgens zaten ze een tijdlang ‘opgehokt’ aan de Gedempte Singel boven een boekhandel, trokken ze verder naar het havengebied aan de Storkweg, en stranden ze nu definitief aan de Industrieweg.
Geen atelierbeleid
“We hadden onze zinnen gezet op een mooie culturele broedplaats met ateliers in het nieuwe Havenkwartier. Daar heeft de gemeente al heel lang plannen voor, maar dat is nog zover weg. En we worden oud, en kunnen daar niet meer op wachten. Het stokje overgeven, zonder mooie locatie, zonder ateliers, dat heeft geen zin”, zegt Wijlage. “Er mist gewoon een goed atelierbeleid in Assen voor kunstenaars.”
Er is nog een poging gedaan DeFKa te laten ‘integreren’, met andere Asser cultuurclubs, zoals bijvoorbeeld CAMPIS dat tegenwoordig huist aan de Kerkstraat met tentoonstellingen van hedendaagse kunst. “Maar dat is mislukt, dat ging gewoon niet samen”, aldus Wijlage.
Final Presentation
Morgen is dan de ‘Final Presentation’, in het Drents Archief. Een toepasselijke plek, want alles van DeFKa, documentatie en publicaties, maar ook het beheer van de nog bestaande website, worden dan overgedragen aan het Drents Archief. Maar eerst is er morgenmiddag nog een overzichtstentoonstelling met kunst en met documentatie en publicaties uit het 30-jarig bestaan van DeFKa. Speciaal is een magazine met een overzicht van alle activiteiten vanaf 1994 tot op heden.
DeFKa Fonds als nalatenschap
Maar volledig ten grave gedragen wordt de naam DeFKa niet. Er is nog een nalatenschap van Gert Wijlage en zijn vriendin Ellen Stuurop. “We hebben nog wat geld in de stichting zitten, en stoppen er eigen geld in.” Vanaf januari 2025 wordt DeFKa een ‘Fonds op Naam’: het DeFKa Fonds onder de vleugels van het landelijke Cultuurfonds.
Daar zit geld in voor beeldende kunstenaars ‘die zich bewegen op het raakvlak van beeldende kunst, filosofie en wetenschap’. Wel moet een voorkeur voor ‘onderzoekende projecten, die eindigen in een presentatie van beeldend werk of een performance’. En theoretisch ondersteund door een publicatie, film of in een andere digitale vorm. Geheel in de geest van DeFKa.