Het calvinistisch-hedonisme explained – waarbij het calvinisme niet de religieuze stroming is maar de daarvan afgeleide cultuur, die diep in ons (noord) Nederlandse weefsel zit. Het ‘ons ben zuunig!”

Ik ben weer met een boekje bezig, met de voorlopige titel ‘De vergeten filosoof’, een reis in de voetsporen van Pierre Bayle. Hier alvast een stukje:

… is mijn filosofische overtuiging dat het leven best inspannend en bloedserieus mag zijn, mits het daarnaast prettig en aangenaam blijft, ik noem dat sinds kort het calvinistisch-hedonisme, een ‘stroming’ waarvan ik denk dat ook Pierre Bayle zich daar wel in had kunnen vinden, al was het natuurlijk niet de bedoeling dat ik mij al teveel met hem zou gaan vereenzelvigen. Dat zou raar zijn. Ik was mijn onderzoek nu nog maar amper begonnen, dus helemaal zeker wist ik het niet en ik hoopte dat er tijdens mijn reis meer duidelijkheid over zou komen. Laat ik mijn stroming eens met een voorbeeld uitleggen, een voorbeeld dat dichtbij het onderwerp van deze tekst blijft, de reis naar Frankrijk. Mijn zomerreis was een met graagte begonnen vakantiereis naar het heerlijk warme zuiden, met een goed onderhouden auto, met genoeg geld om lekker te kunnen eten en drinken. Dat was de hedonistische kant. Maar toch wilde ik in die vakantie ook op een dun slaapmatje, op de harde grond, in een klein tentje slapen en bovendien moest mijn reis van een functioneel, moreel aanvaardbaar doel zijn voorzien. De rasechte calvinist zou hebben gezegd dat ik ‘voegzaam’ naar het calvinisme handelde. En het moest een reis zijn met een verheffende intentie, dat was in dit geval het onderzoek naar de filosoof Bayle. Dat alles was dan de calvinistische kant.