Tekenaar/filosoof Peter van der Weij schreef een prachtige beschouwing over mijn boek ‘De vergeten filosoof’

Uitzichten en inzichten

Nu heb ik al heel wat uren doorgebracht met Adrie Krijgsman op terrassen, in kroegen en in al die andere donkere culturele spelonken die een kleine dorpsstad rijk is. Maar je ontdekt dat je iemand in dergelijke contexten maar vanuit één perspectief hebt leren kennen wanneer je zijn boek leest.

In ‘De Vergeten Filosoof’, zijn nieuwste boek die ik vorige week kreeg toegestopt, tuft Adrie met zijn kleine rode bolide naar Frankrijk om plaatsen te bezoeken waar de zeventiende eeuwse filosoof Pierre Bayle is geboren, heeft gestudeerd of als hoogleraar heeft gewerkt. Vanachter het stuur, in zijn kleine tentje op campings en tijdens het wandelen door Franse dorpen deelt Adrie zijn gedachten. Soms hard scheldend als Google Maps hem naar doodlopende wegen heeft geleid. Andere keren zijn het filosofische overpeinzingen, waarin hij zijn eigen rijke leven in verband brengt met armoedige maatschappelijke en historische perikelen. Een hilarische scene is wanneer Adrie op het punt staat om bij zijn tentje een gekookt eitje te verorberen, maar het beschaamd wegstopt wanneer hij merkt dat de rondscharrelende kippen van de camping hem aanstaren.

De rode draad door al dat opgeschreven gepieker is Bayle (1647-1706), een filosoof die grotendeels verloren is gegaan in de annalen van de geschiedenis. En dat terwijl deze verlichtingsfilosoof een zeer maatschappij-kritische voorloper van Diderots Encyclopédie heeft geschreven, correspondeerde met grote namen zoals Constantijn Huygens en met zijn religiekritiek zijn tijd ver vooruit was. Die kritiek bestond onder andere uit het voorstellen van een scheiding tussen kerk en staat en het beargumenteren dat de mens zonder de angst voor een God prima tot moreel gedrag in staat is. Bovendien had Bayle in tegenstelling tot zijn tijdgenoten Leibniz en Descartes geen allesomvattend systeem, maar was hij een pragmaticus avant la lettre. Dergelijke, voor die tijd gevaarlijke ideeën, zorgden ervoor dat Bayle het Katholieke Frankrijk uiteindelijk moest verlaten. Hij week uit naar de tolerantere Nederlanden, waar hij terecht kwam in Rotterdam. Daar stierf Bayle uiteindelijk in 1706. Ruim twee eeuwen later kwam daar een zekere Adrie Krijgsman ter wereld.

Het is een rijk boek, dat vol zit met beelden van Franse gebouwen en landschappen, met kunstwerken, historisch bronmateriaal en filosofische ideeën. En vooral veel, voor mij, nieuwe woorden! Zo leerde ik dat ‘defecatie’ een uitstekend woord is om de huidige tendensen in de Nederlandse politiek mee te beschrijven. En dat veel mensen die in discussies argumenteren niets anders zijn dan gemakzuchtige ‘fideïsten’. Nu zit ik na te denken over ‘stadsfilosofen’ zoals Socrates en Aristoteles, ‘wandelfilosofen’ Kant en over ‘studeerkamerfilosofen’ zoals Bayle, en welke invloed een omgeving heeft op iemands gedachten. Ergens in het boek werd ik een ‘tekenaar/filosoof’ genoemd.

Een adagium dat meerdere malen voorbijkomt, en dat wellicht veelzeggend is voor de persoonlijke motieven van Adrie voor al dat gereis, geschrijf en gedenkt, is ‘inzicht begint met uitzicht’. Als zorgvuldig voor buitenwereld verstopte tekenaar heeft ‘De Vergeten Filosoof’ mij in ieder geval een prettig uitzicht gegeven op de filosoof Pierre Bayle en op de gedachtengangen van de schrijver/filosoof Adrie Krijgsman.

—
Het boek is verkrijgbaar bij onze favoriete lokale boekhandel ‘Van der Velde Boeken’ in Assen en via online boekdealers.

Of bij de uitgever https://www.bravenewbooks.nl/adriekrijgsman